« برنامه سلامت ادرای »
بخش اول
هدف کلی این برنامه پیشگیری و مقابله با چالش های موجود در سیستم های درمانی، بهداشتی و اداری دانشگاه در سراسر استان می باشد. چرا که پیشگیری از بوجود آمدن عواملی که باعث اختلال در نظام سلامت اداری شود بهتر از درمان آن
می باشد. این برنامه چالش ها و معضلاتی که در همین است نظم وسلامت اداری در بخش های مختلف دانشگاه اعم از ستادی و غیر ستادی را به خطر اندازد دنبال و رصد می کند و در صدد ارائه راهکارهای مناسب می باشد که در نهایت با اجرایی شدن راهکارهای مناسب کارشناسی در این زمینه تحول بزرگیدر نظام سلامت اداری دانشگاه بوقوع بپیوندد.
سوالی که در اینجا مطرح می باشد این است که چگونه می توان در یک سیستم اداری، سلامت دستگاه را تضمین کرد و اصولاً تخلفات اداری چه زمانی شکل می گیرد؟که مسلماً در پاسخ به سوال مزبور نظریات و دیدگاههای متفاوتی وجود دارد. این برنامه در پاسخ به این سوال، رسم غلط، عرف ناشایست اداری، ناآگاهی کارکنان و بیکاری پنهان آنها در سازمان ها را بعنوان برخی از عوامل بروز تخلفات اداری معرفی می نماید و برای رفع این معضل به مسائلی همچون اطلاع رسانی شفاف، ارشاد و راهنمایی و آموزش مؤثر کارکنان توجه دراد. لذا قبل از اینکه به مقوله سلامت ادرای پرداخته شود و برای درک بهتر موضوع لازم است که چند واژه مهم در ارتباط با سلامت ادرای تعریف شود.
1)پاسخگویی : یکی از موضوعات مهم در سیستم های ادرای و خصوصاً این دانشگاه مسأله پاسخگویی است. یعنی پاسخگویی کارکنان و مدیران در خصوص مسئولیت هایی که به ایشان محول شده است. در یک تعریف باید گفت که منظور از پاسخگویی، مسئولیت پذیری و گزارش دهی دستگاه ها، مدیران و کارکنان ادرای است درخصوص عملکردشان به شیوه ای که مسئولان و کارکنان باید در رابطه با ارانه خدمات به همه مردم متعهد می باشند. به هر صورت هر سیستمی و هر دستگاه اداری و در درون هر دستگاه اداری واحدهایی وجود دارند که این دستگاه ها و این واحدها طبق قانون دارای مسئولیت ها و وظایفی هستند. بعنوان مثال وطیفه دانشگاه علوم پزشکی در سطح کلی ارائه خدمات بهداشتی، درمانی و آموزش پزشکی است و بر همین اساس دانشگاه و واحدهای تابعه آن می بایست در رابطه با این اداره مسئولیت و وظیفه خطیر و در رابطه با عملکرد خود پاسخگو باشند.
پاسخگویی در برگیرنده گزارش عملکرد است. پاسخگویی سازمانهای اداری و واحدهای تابعه آنها را ملزم می نماید که جهت رسیدن به آرمانهای خود هدف گذاری نمایند. مثلاً دانشگاه علوم پزشکی و واحدهای تابعه آن برای یک دوره یکساله یا 2 ساله یا 5 ساله برنامه ها و اهداف بلند مدت خود را طراحی می کند و برای رسیدن به این اهداف و برنامه ها استرراتژی خاص در نظر می گیرد و بر پایه همین استراتژی در آن دوره به اهداف خود می رسد و نهایتاً بر اساس همین هدف گذاری پاسخگوی عملکرد خود می باشد.اهداف مزبور تعهدهای اعلام شده و استانداردهای ارائه خدمات رانشان می دهد. درنهایت باید گفت که پاسخگویی بمنظور گزارش عملکرد در فواصل منظم و درمقابل اهداف طراحی شده می باشد.
2) شفافیت : منظور از شفافیت تلاش جهت افزایش آگاهی مردم از تصمیمات دولت می باشد. بدین ترتیب که مردم از تصمیمات و ساز وکارهای دولت و دستگاه های اجرایی و واحدهای تابعه آن مطلع باشند. بعنوان مثال بدانند که دانشگاه علوم پزشکی بوشهر چه وظایفی دارد و برای اجرای این وظایف دولت چه تدابیر و تصمیماتی اتخاذ کرده است. بعنوان مثال در سال 93 دولت طرح ملی تحول نظام سلامت را اجرایی نمود و براساس همین طرح دانشگاههای علوم پزشکی سراسر کشورمجری این طرح ملی بزرگ در سراسر کشور می باشند. شفافیت یعنی اینکه مردم از کمیت وکیفیت این طرح بزرگ و این طرح ملی مطلع باشند و بر اساس همین شفافیت مطالبات خود را در این خصوص پیگیری نمایند.
پس شفافیت یعنی اینکه توده مردم از سیاست ها و اهداف برنامه های دولت مطلع باشند و در هنگامی که این برنامه ها اجرانمی شود یا وقفه ای در آنها ایجاد شود و بر همین اساس شکایتی دارند بدانند که چه حقی دارند و به کجا بایستی شکایت خود را ارجاع دهند. بنابراین برای ایجاد رابطه ای مطلوب میان ملت و دولت، آگاهی مردم از تصمیمات دولت
می بایست به نحو دقیق بوجود آید. پس وقتی مردم بصورت دقیق وکامل از برنامه ها و سیاست های دولت در بخش های مختلف مطلع باشند و بر همین اساس مطالبات خود را از مسئولین پیگیری نمایند شفافیت در نظام سلامت اداری بوجود می آید.
3)سلامت : یعنی استفاده از قدرت عمومی جهت منابع عمومی. این عنصر در واقع نقطه محوری در مبارزه با فساد است. این عنوان چیزی است که امروز کشور ما به شدت به آن نیاز دارد. بر همین اساس می بایست گروه ها و بخش های مختلف برای پیشگیری و مبارزه با شکل گیری فساد را ایجادنمائیم.
- چه عواملی سلامت ادرای دستگاه های اجرایی را به خطر می اندازد؟
1-عدم اطلاع کارکنان از وظایف و مسئولیت هایی که به آنها محول شده است. در واقع بیشتر کارکنان دستگاه های اجرایی حتی مسئولین نهادهای دولتی به وظایف و مسئولیت های خود واقف نیستند و در واقع دچار روزمره گی شده اند. امروز این حقیقت تلخ در سیستم های اداری وجود دارد و آن اینکه کارمندان فقط به فکر این موضوع هستند که وقت اداری خود را بنحوی سپری نمایند و بدون کوچکترین دغدغه ای و مسئولیتی روز اداری خود را به پایان برسانند ومسلماً در این خصوص پاسخگویی هم وجود ندارد چون در واقع ایشان به وظایف خود آگاهی ندارد.
2- تفاوت سطح حقوق و دستمزد : یکی از معضلاتی است که در سیستم های اداری وجود دارد. کارکنان دستگاه های اداری دائم خود را با یکدیگر مقایسه می نمایند. این سوال همیشه در بین کارکنان مطرح بوده است که چرا کارمندان فلان دستگاه اجرایی که از حیث تحصیلات، سابقه و غیره با ما مساوی هستند حقوق و مزایای بیشتری نسبت به ما دریافت می کنند؟ و بر همین اساس انگیزه ایشان کمتر شود و یا کلاً بدون انگیزه می شوند و همین بی انگیزشی یکی از عواملی است که سلامت اداری را به خطر می اندازد.
3- عدم آشنایی با قوانین و مقررات : بیشتر کارکنان دستگاه های اجرایی در واقع به قوانین و مقررات سیستمی که خود در آن فعالیت دارند، آگاهی ندارندو یکی از مهم ترین قوانینی که در همه دستگاه های اجرایی وجود دارد « قانون رسیدگی به تخلفات اداری » است. به جرأت می توان گفت که اکثر قریب به یقین کارکنان به مفاد قانون آگاهی ندارند و نمی دانند که تخلفاتی که به رغم ایشان بسیار کوچک است می تواند باعث صدور یکی از آراء تخلفات اداری نسبت به ایشان شود و همین عدم اطلاع و اگاهی از این قانون و قوانین مشابه سلامت اداری را به خطر می اندازد.
4- رسوم و عادات غلط عرفی : در سیستم های اداری رفتارها و رسومی غلط و به مرور زمان بصورت عرفی ایجاد شده است. در واقع این عرف های غلط در جهت مخالف قوانین و مقررات آن سیستم است. مثلاً در بسیاری از واحدهای دستگاه های اجرایی مشاهده شده است که پرسنل یک واحد برای رفع خستگی و در واقع اوقات فراغت وارد یک واحد دیگر می شوند و با پرسنل آن واحد مشغول به صحبت کردن و بحث پیرامون مسائل غیراداری می نمایند و کار هر دو واحد معطل می ماند. امروزه این پدیده غلط عرفی بصورت یک امر مثبت عرفی تلقی می شود در حالیکه اگر در یک واحدی از یک سیستم اداری در ساعاتی از وقت اداری کار روتین نباشد پرسنل آن واحد موظفند که در آن ساعات برای واحد خود برنامه ریزی نمایند. در واقع یکی از وظایف پرسنل برنامه ریزی و هدف گذاری برای واحد خود می باشد. ولی می بینیم که بجای انجام این امر مهم وقت خود را در قسمت ها و واحدهای دیگر سپری می نمایند و در واقع در انجام وظایف ان واحد نیز اختلال ایجاد
می نمایند. یا اینکه در قوانین ادرای حقی بنام پاس اداری جهت کارکنان ایجاد شده است که اگر کارمندی مثلاً در ساعات اداری نیاز به گرفتن یک ساعت مرخصی اداری داشته باشد بتواند از این حق استفاده نماید آن هم بصورت موردی و خاص ولی امروز می بینیم که گرفتن پاس ساعتی خصوصاً پاس های ساعتی آخر وقت به یک امر روتین اداری تبدیل شده است. یعنی در واقع کارمند دستگاه اجرایی به غلط تصور می کند که هر روز می تواند در وقت اداری یک ساعت از مرخصی ساعتی استفاده نماید. که این به عدم آگاهی از قوانین ومقررات باز می گردد.
5- نداشتن تخصص و کارآیی لازم : این معضل نیز در نظام اداری متأسفانه وجود دارد. در واقع مشاهده می شود که در بسیاری از پست های اداری چه در رده کارشناس و چه در رده مدیریتی از اشخاصی استفاده می شود که این اشخاص تخصص لازم جهت تصدی آن پست را ندارند. نتیجه این می شود که وظایف و مسئولیت های آن پست سازمانی به دلیل همین عدم تخصص شخص متصدی(اشغال کننده پست) عقیم می ماند.
علاوه بر موارد فوق الذکر می توان به شبکه های گسترده ارتباطی غیر رسمی، ایجاد مشاغل کاذب در سیستم های اداری، و عدم اطلاع رسانی به موقع اشاره کرد که همه آنها از عوامل مخرب نظام سلامت اداری است.